بررسی کارکردهای وبلاگ به عنوان یک رسانه آموزشی

نوشته: دیوید هوفیکر[1]

این مقاله، به کاویدن نقش وبلاگها یا "بلاگها " درمحیطهای کلاسی میپردازد.بلاگها، که به نشریات یا وقایع روزانه شخصی شباهت دارند و حوزه پیوسته ای را فراهم میکنند که درآن خود-تعبیری و خلاقیت تشویق میشود و ارتباطات پیوسته ایجاد میشوند،یک فرصت عالی را برای آموزشگران به منظورپیشرفت در باسوادی ازطریق روایت ماجرا و گفتمان به وجود می آورند. این مقاله، به بررسی اهمیت سواد و روایت ماجرا دریادگیری میپردازد، آنگاه این مفاهیم را با ویژگیهای بلاگها درکناریکدیگرقرارمیدهد. این مقاله،عملا، نمونه هایی ازبلاگها را نیز مرورمیکند.

اینترنت، به طورمداوم کاربردهایی به وجود می آورد که فقط به منظورترویج تعبیر فردی نیستتند؛ بلکه گسترش پیوسته جامعه را نیز درنظرمیگیرند.پژوهشهای تازه درزمینه ارتباطات با واسطه رایانه[2]، محیطهایی همچون تالارهای گفتمان[3]، گروههای خبری[4] و دامنه های چند کاربره[5]، گرایشهای جالب را درطریقی که هویت فردی نشان داده میشود، آشکارکرده است؛ دراین میان، زبان مورد استفاده قرارمیگیرد و تعاملات نشرداده میشوند(کالورت[6] و دیگران،2003؛ کریستال[7]،2001؛ گرینفیلد[8] و سابرامانیام[9]،2003؛هرینگ[10] ،2000؛ تارکل[11]،1995).

یکی ازتازه ترین پیشرفتها درارتباطات با واسطه رایانه، وبلاگ[12] یا بلاگ[13] میباشد.بلاگها مجلاتی شخصی هستند که همانند یک دفترخاطرات روزانه، ازمدخلهایی که ترتیب تاریخ و زمان دارد، تشکیل میشوند. ویژگیهای بلاگ، شامل این موارد میباشند: نشرثابت متن یا گرافیک دروب، بدون اینکه به دانش فنی گمراه کننده ای برای کاربران نیازی باشد؛ شیوه هایی برای افراد به منظور فراهم کردن نظرات یا بازخورد آنها نسبت به هرمطلب ارسال شده به اینترنت ازطریق وبلاگ؛ موقعیتی برای بایگانی مطالب ازقبل ارسال شده براساس تاریخ و به وجود آوردن فرامتنهایی[14] به سایر وبلاگهای وبلاگ نویسان. این ویژگیها نه فقط بلاگها را ازدیگر فرمهای ارتباطات با واسطه رایانه، مجزا میکند؛ بلکه آنها موقعیتهای تازه ای را نیز برای افراد جهت عرضه و بیان مطالب خودشان به صورت پیوسته[15] فراهم میکنند.

جوانان که بخش عظیمی ازجامعه وبلاگ نویسان را تشکیل میدهند، غالبا دروبلاگهای خودمطالبی را به سایرمحیطهای وبلاگ نویسی ارجـــــــاع داده اند. به عنوان نمونه، شرکت گسترش پرسئوس[16]، درمی یابد که 5/51 درصد ازکلیه بلاگها درحال گسترش، توسط افراد19-13 ساله اداره و نگهداری میشوند.(هنینگ[17]،2003) یک مطالعه مشابه، به این نتیجه میرسد که سن 4/40 درصد از پدیدآورندگان وبلاگها زیر20سال میباشد. یک بازدید ازصفحه آماری www.livejournal.com که یکی ازعمومی ترین وب سایتهای ارائه دهنده وبلاگ میباشد، آشکارمیسازد که بیشترین فراوانی پدیدآورندگان وبلاگها ازنظرسنی، زیر 20 سال طبقه بندی میشود(1).

به دلیل اینکه وبلاگها میان جوانان عمومیت فراوانی پیدا کرده اند، نادیده گرفتن مشارکت وبلاگها درفناوری آموزشی، دشوار به نظرمیرسد. آیا بلاگها قادرند درمحیطهای آموزشی پیشرفتی به وجود آورند؟ آیا آنها میتوانند درمحیطهای کلاسی مورد استفاده واقع شوند؟ این مقاله، فرض را براین می گذارد که بلاگها میتوانند یک ضمیمه مهم برای نوآوریهای فناوری آموزشی باشند؛ چرا که آنها سواد را ازطریق روایت ماجرا ترویج میدهند، این امکان را فراهم میکنند که یک محیط یادگیری مشارکتی به وجود آید، هرلحظه و درهرجا دسترسی به اطلاعات مورد نیاز را تدارک می بینند و درتمام رشته های دانشگاهی به عنوان نمونه باقی بمانند.

این مقاله، به منظوراثبات درستی این فرضیات، مبادرت به انجام موارد زیر میکند:

اول اینکه به اهمیت سواد درپیشرفت کودکان ونوجوانان نظری خواهد افکند.سپس، حکایت گویی[18] را به عنوان یک عامل تسریع کننده درجهت پیشرفت سواد قرارخواهدداد. سوم، به جستجوی شیوه هایی خواهد پرداخت که ازطریق آنها وبلاگها بتوانند درکلاسها و بین رشته های دانشگاهی هم به صورت گروهی و به صورت انفرادی، مورد استفاده قراربگیرند. این مقاله، به شرح نمونه هایی نیز میپردازد که درآنها ازوبلاگها قبلا درمحیطهای کلاسی استفاده شده است. درنهایت هم برخی اشارات و پیشنهادها برای پژوهشهای آینده ارائه خواهد شد.

خواندن و نوشتن، اساس آموزش و نیازمندیهای اساسی همه رشته های دانشگاهی را که شامل ریاضیات و علوم میباشند، فراهم میکند(Cassell,2004). ازخواندن و نوشتن، غالبا به عنوان سواد شفاهی[19] یاد میشود و بچه ها حتی قبل ازاینکه وارد محیط مدرسه شوند، توسعه این مهارت را درخودشان آغاز می کنند"Huffaker, 2004) . سواد شفاهی برای موفقیت درتمام زندگی-ازآغاز آموزش تا آینده استخدامی دربزرگسالی-به عنوان یک مهارت برتر، باقی می ماند(Cassell, 2004) . بنابراین توجه به آن، درمحیطهای آموزشی به طورمستمر، توسط مدیران، سیاستگزاران، والدین و معلمان مقدم خواهد بود.

فناوری نیز، نوع جدیدی را ازسواد را افزوده است که باید مورد توجه قراربگیرد. این نوع سواد که گاهی به عنوان تحصیل دیجیتالی[20] درنظرگرفته میشود، اشاره به شیوه هایی دارد که افراد درآن میتوانند به سهولت، دریادگیری هر زبان طبیعی دیگر، فناوری را مورد استفاده قراردهند(Huffaker, 2004) . برخی پژوهشگران پیشنهاد میکنند که تحصیل دیجیتالی، دیگرشرط لازم برای مشارکت دراجتماع، یادگیری مادام العمروفرصتهای استخدامی خواهد بود(Resnick, 2002) . کاربردهای فناوریهای آموزشی دارای دو سویه است: آنها میتوانند هم سوادی را که به صورتی سنتی افراد را به یادگیری تشویق میکند، ترقی ببخشند و هم به پیشبرد تحصیل دیجیتال مورد نیازدرعصر بپردازند.

بلاگها به ارائه یک رسانه کامل درجهت سوادآموزی می پردازند. نویسندگان همچنانکه روی کاغذ می نویسند و می خوانند، باید به راحتی ازرایانه ها و اینترنت هم استفاده نمایند؛ زیرا بلاگها به مهارتهای فنی استثنائی نیازندارند، اما تاحدودی آگاهی ازکاربرد زبانهای برنامه نویسی درمحیط وب به منظور سفارشی کردن بلاگ، مورد نیازاست؛ بلاگها به طورعادلانه برای تمامی گروهها و هردوجنس زن ومرد قابل استفاده هستند و هنوز رسانه ای را برای یادگیری زبانهای برنامه نویسی فراهم می سازند.

حکایت گویی می تواند به عنوان اولین گامهای توسعه سواد، مورد توجه قراربگیرد(Huffaker, 2004). عمل تعریف کردن ماجراها اجازه میدهد تا مهارتهای خواندن و زبانی بچه ها رشد پیدا کند(Bransford, Brown, and Cocking, 1999). این کار ممکن است زمانی آغازشود که کودک و والدینش به هنگام خواب، با یکدیگر به خواندن یک ماجرا بپردازند یا اینکه مادربزرگ با پدربزرگ یک کودک سه ساله زمانی را صرف قصه گویی برای او بنمایند. این ماجراها چه داستانی ، خودسرگذشتنامه یا حکایت باشند، سبب رشدوبلوغ بیشترقدرت روایت گویی دربچه ها میشوند(Bransford, et al., 1999).

حکایت گویی دردوران کودکی به پایان نمی رسد. کودکان، نوجوانان و بزرگسالان به یک اندازه و همانند هم ممکن است دریابند که ماجراها به آنها دردرک جهان اطرافشان، ایحاد یا حفظ روابط و نزدیکی میان همتاهای آنها کمک میکنند. همچنین، ماجراها به کودکان و بزرگسالان کمک میکنند تا تجربیات و احساسات خودرا به شیوه ای جالب و سرگرم کننده بیان کنند(Denning, 2001) . مهمترین مساله اینکه، حکایت گویی شیوه ای را برای به کارگیری قوه تخیل و کاویدن خلاقانه دراستفاده اززبان، شیوه ای اکتشافی که سبب پیشرفت سواد و گسترش زبان میشود، فراهم می سازد(Cassell and Ryokai, 2001) .

حکایت گویی نباید منحصرا در موقعیتهای شفاهی رخ دهد. خواندن و نوشتن میتواند برای یک پدیدآورنده، حوزه ای باشد که درآن مادامیکه سواد شفاهی گسترش می یابد، به بیان ماجراها بپردازد. استفاده ازاینترنت برای برقراری اینترنت، این امکان را برای یک پدیدآورنده فراهم می آورد همچنانکه تحصیل دیجیتال توسعه پیدا میکند، ازسواد شفاهی استفاده نماید. به دلیل آنکه حکایت گویی برای گسترش سواد، یک شیوه خودجوش و خودپشتیبان[21] میباشد، توجه به آن درمحیطهای آموزشی به عنوان یک مکمل، حائز اهمیت است.

وبلاگها یک شیوه عالی جهت ترکیب فناوری آموزشی و حکایت گویی درون کلاس و آنسوی دیوارهای مدرسه هستند. به دلیل اینکه قالب وبلاگها شبیه نگارش روزانه های شخصی است، که درآن فرد به ذکرماجراها و رویدادهای زندگی شخصی و سرگذشت خود می پردازد، فضایی را برای خلاقیت و بیان شخصی فراهم می سازند. ایجاد پیوندها به سایروبلاگها همانند ارتباط میان همتایان دردنیای غیرمجازی است.طراحی ازپیش تعیین شده، درک مستقیم و یادگیری ساده دراستفاده ازآن، که یک نظام جالب است، .بلاگ را به طورمنصفانه برای بسیاری ازگروههای سنی وهردوجنس مذکر و مؤنث قابل استفاده ساخته است و معلمان نیز میتوانند به راحتی برای تکمیل دروس خود ازآن استفاده نمایند. به دلیل آنکه وبلاگها درمحیط اینترنت قابل دسترسی و استفاده هستند، بلاگ نویسان میتوانند درهرلحظه اززمان و هرمکان که یک ارتباط اینترنتی موجود و برقراراست، به بلاگهای خود دسترسی داشته باشند و این فرصتی برای یادگیری مستمر، خارج ازمحیط کلاس است.

بلاگها هم به صورت فردی و هم به صورت مشارکتی موجود هستند و به انتشار مطالب میپردازند. بلاگها به عنوان مکانی که پدیدآورنده میتواند درآن به انتشار شخصی عقاید و نیز مطالب خود بپردازد و آن را درسطح عالی توسعه دهد، خوداظهاری[22] را ترویج میدهد. درعین اینکه بلاگها با یک جامعه پیوسته ارتباط برقرار میکنند، بلاگرها میتوانند برای سایر همتایان خود دروبلاگهای دیگر، نظربگذارند و نسبت به مطالب منتشرشده آنها بازخورد داشته باشند، و به وبلاگ یکدیگرپیوند بدهند و یک سازمان پویا و درهم پیچیده ای را ایجاد کنند. درکلاس، دانش آموزان میتوانند دریک محیط مشترک، یک فضای شخصی نیز جهت خواندن و نوشتن دراختیارداشته باشند و عقاید خود را با دیگران به اشتراک بگذارند، به سؤال و جواب با سایرین بپردازند، به این ترتیب پیوستگی اجتماعی گسترش پیدا میکند.

بلاگها میتوانند چندرشته ای باشند. به دلیل آنکه خواندن و نوشتن میتواند درمتون مختلف دانشگاهی مورد استفاده قراربگیرد، بلاگها درمیان رشته های دانشگاهی دارای این خاصیت می باشند. حکایت گویی نباید منحصرا به هنرهای زبانی واگذارشود؛ دانش آموزان میتوانند احساسات و اداراکات خودرا درباره هرموضوعی بیان کنند. مثلا یک کلاس علمی، میتواند به گسترش تبادل دروس آموخته شده پس از یک تجربه علمی، کمک نماید. بحث ازمفاهیم بنیادین درریاضیات میتواند به دانش آموزان کمک کند تا منطق را ورای فرمولها درک کنند. ماجراهای غیرداستانی میتوانند به دانش آموزان کمک کنند تا خودشان درموقعیت یک برش خاص ازتاریخ یا زمینه های انسانی قراردهند. یک بلاگ جهانی میتواند به طورصادقانه، دانش آموزان را با فرهنگ و سیاست بین المللی آشنا کند، به طورمختصر، هررشته دانشگاهی میتواند ازبلاگها برای رهیافت یک سبک ازفرایادگیری استفاده کند که مفاهیم یا قرائن به تفصیل هم به صورت فردی و هم به شکل گروهی، مورد بحث قرارمی گیرندو بین افراد مبادله میشوند و اندیشه ها درباره محتوای آموزشی پیشین به وجود می آیند.

ویل ریچاردسون[23] دروبلاگ خود به آدرس weblogg–ed.com اطلاعات و گفتمانهایی که درباره نقش تکمیلی وبلاگها درکلاسها می باشند گردآوری میکند.ریچاردسون،که یک معلم دردبیرستان منطقه ای مرکزی هانتردان[24] درنیوجرسی می باشد، بلاگها را هم درکلاس روزنامه نگاری و هم درکلاس ادبیات مورد استفاده قرار میدهد. درکلاس روزنامه نگاری، دانش آموزان، به گردآوری ماجراهای خبری می پردازند تا درباره آنها بنویسند و سپس با یکدیگر به ویرایش آنها میپردازند. درکلاس ادبیات، دانش آموزان مواد خواندنی کلاسی را مورد انتقاد قراردهند و درباره آنها اظهار نظرکنند. به وسیله بلاگها ریچارسون به دانش آموزان اجازه میدهد تا بیشترازقابلیتهای نوشتاری و شنیداری خود آگاهی پیدا کنند(Kennedy, 2003).

بلاگها میتوانند دربسیاری ازگروههای مختلف سنی مورد استفاده قرار بگیرند. مدرسه ابتدایی ج.اچ.هاوس[25] درکانیرس[26] واقع درجرجیای ایالات متحده، ازبلاگها(2) برای تشویق دانش آموزان کلاس به نوشتن استفاده می کند. معلمان، بلاگها را برای گزینش نوشته های برجسته بچه ها استفاده مورد استفاده میدهند. درنمونه مشابه دیگر، مدرسه ابتدایی هنرهای جذاب بوکمن[27](3) درپورتلند واقع دراورگن[28]، است که بلاگها را به منظور ایجاد یک درگاه برای همه کلاسها به کارمیبرد. بلاگ، بین هر معلم، نمایش موارد تصویری، شاهکارهای دانش آموزی و اخبار کلاسی پیوند برقرار می کند.

بلاگها میتوانند مدارس انفرادی پیشین را نیز توسعه دهند. دانشگاه علم و فناوری گالیله، یک کتابخانه بلاگی[29](4) را پشتیبانی میکند که درآن با استفاده ازنرم افزار بلاگ، پژوهش، خواندن و نوشتن ترقی می یابد. کارکنان کتابخانه بلاگی، بلاگها را به دلیل نظم بی پایه و اساس، مسائل نگهداری آنها، و نیز تمرکز بر محتوا ، مشارکت و مستند سازی وظایف کامل(5)یک ابزار مؤثر برای پیشبرد سواد می یابند.

بلاگها میتوانند یک ابزار سودمند و مؤثر برای معلمان باشند. مثلا، بلاگ[30] ازیک بلاگ برای “ مستند سازی، انعکاس، برنامه ریزی، مربی گری، تحلیل و برقراری ارتباط” (6)بین مربیان و معلمان جدید، فراهم آوری راهنمایی و پشتیبانی استفاده می کند. بحثهای روزانه، آگاهی ازبرنامه ریزی روزانه یا آمادگی برای آزمونهای گواهینامه و حتی شیوه هایی برای صرفه جویی درزمان، دربلاگ وجود دارند. کاربران این بلاگ را نه فقط به عنوان یک شکل مؤثربرای برقراری ارتباط می یابند، بلکه آنرا یک شیوه عالی برای بایگانی دانش و ایجاد یک تاریخچه برای مؤسسه نیز درنظر می بینند.

درمثالهای بالا، نکاتی که سریع مطرح میشوند،انعطاف پذیری وقابلیت قیاس بلاگهاهستند. بلاگها به کلاسهای انفرادی یا حتی تمام مدرسه محدود نمی شوند، بلکه قدرت ایجاد جوامع پیوسته را نیز انعکاس میدهند. بلاگها میتوانند برای پیشبرد خواندن و نوشتن، نمایش نمونه ای ازآثاردانش آموزان یا تبادل اندیشه ها میان آنان، معلمان یا مدیران مدرسه مورد استفاده قرار بگیرند. به طورخلاصه، بلاگها قصد دارند نشان دهند که ایجاد محتوای پیوسته، فقط به خلاقیت کاربران آن محدود است.

وبلاگها فرصتی عالی را برای مربیان به منظور پیشرفت سواد ازطریق حکایت گویی و گفتمان فراهم می آورند. حکایت گویی و سواد، بنیاد توسعه زبان و بیش ازآن، بنیاد یادگیری هستند. نقل ماجراها ازکودکی تا بزرگسالی به عنوان امری مهم، باقی می مانند به دلیل آنکه ماجراها این امکان را به افراد میدهند تا تجربیات و احساسات خود را به شیوه ای جالب و سرگرم کننده بیان کنند و این کاربه آنها کمک می کند تا جهان پیرامون خودرا درک کنند و روابط متقابل با همتایان خود را توسعه دهند و تقویت نمایند. ازاین گذشته، حکایت گویی، موجب ارتقای سواد شفاهی به عنوان یکی ازمهمترین جنبه های آموزش، میشود.

ویژگیهای وبلاگها همچون فضای شخصی که به وجود می آورد و برقراری پیوندها میان یک جامعه پیوسته، یک زمینه ارتباطی عالی رایانه مداررا برای اصطلاحات فردی و تعاملات مشارکتی درقالب حکایت گویی و گفتمان، ایجاد می نماید. سهولت استفاده و دسترسی ازهرمکان و هرلحظه اززمان به بلاگها آنها را به عنوان یک ابزار عالی برای مربیان درآورده است. استفاده و درک آن هم برای وبلاگ نویسان و هم برای معلمان، که بخواهند بلاگهارا برای تکمیل تدریس به دانش آموزان به کارببرند، ساده است. بلاگ، محیطی را فراهم می نماید که درآن یادگیری، به کلاس محدود نمیشود و پدیدآورندگان میتوانند درصورتیکه ارتباط اینترنتی برقرارباشد، به بلاگهای خود دسترسی داشته باشند. درنهایت، قابل قیاس بودن آن درمیان رشته های دانشگاهی، به عنوان یک مزیت درنظرگرفته میشود؛ چرا که بلاگها را میتوان هم درکلاس علمی و هم درکلاس نگارش خلاقانه،‌مورد استفاده قرارداد.

بسیاری ازپژوهشگران انتظار دارند که حیطه فعالیت بلاگها گسترش پیدا کند.

(Henning, 2003; Herring, et al., 2004; Kumar, et al., 2003). (Henning, 2003; Herring, et al., 2004; Kumar, et al., 2003).

حتی پیش بینی هایی که اخیرا درمورد ازدیاد مقداربلاگها شده که تعداد آنها ازیک میلیون به سه میلیون افزایش میرسد(Greenspan, 2003; Henning,,2003)(7)، اهمیت مطالعه برروی بلاگها را درکنار زمینه های ارتباطی رایانه مدار، به خصوص با توجه به شیوه هایی که درآنها کودکان و نوجوانان ازاینترنت استفاده میکنند، و شیوه هایی که مدیران مدرسه، سیاستگذاران و مربیان برای ترقی یادگیری میتوانند مورد استفاده قراردهند، نمایان می سازد.

پژوهشهای آتی باید شامل مطالعاتی باشد که به آشکارسازی فراهم سازی زبان یا درک وضبط یادگیری هنگام استفاده ازوبلاگها بپردازد.درک شباهتها و اختلافها میان گروههای جنسی، قومی و سنی به توسعه بیشتر رویکردهای شخصی برای تکمیل دروس درکلاس و افزایش قابلیت کاربرد وبلاگها درمحیطهای آموزشی نیزکمک خواهد کرد.

• بازتاب زندگی یک عروس و یک خواهر شوهر در وبلاگستان
• نگاهی به ابعاد مختلف پروژه اینترنت چمدانی
• آینده سایبری آمریکا
• وبلاگ در خدمت وزارت جنگ آمریکا
• مستند سازی تاریخ وبلاگ فارسی - یک
• اخلاق و جامعه مجازی -یک
• وبلاگ نویسی و جرائم سایبر
• وبلاگ و انتخابات -1
• اخلاق و فرهنگ در عصر اطلاعات و ارتباطات
• حاشیه های وبلاگ نویسی زنان و دختران
• زنان وبلاگ نویس ایرانی ؛ اختران آسمان وب فارسی -1
• ضرورت مستند سازی و قابل ارائه نمودن تجارب فعالیت های گروهی وبلا
• سرویس دهندگان و کد اخلاق -1
• اخلاق و وبلاگ نویسی
• وبلاگ و سواد آموزی
• آرشیو کامل مطالب