سفارش تبلیغ
صبا ویژن
کمپین بهروز شیخ رودی

وبلاگ رسانه ای برای هزاره سوم...

وبلاگ و پیدایش آن جهان وب را به جهانی تعاملی و برخوردار از کنش های چند گانه نموده است ،آغاز وبلاگ نویسی فارسی زبانان نیز تحول شگرف وب فارسی به وجود آورد.
وبلاگ پژوه ، تلاشی است دانش محور ، مردم نهاد و غیر سیاسی برای ایجاد نگاهی علمی و پژوهشی در سطح وبلاگ نویسان نهادها و سازمانهای دولتی و غیر دولتی که از سال 1386 شروع به فعالیت نموده است .

اخلاق و جامعه مجازی -یک

نوشته : بهروز شیخ رودی | در : دوشنبه 87/2/9 | نظر

اخلاق و جامعه مجازی – یک

جستجوی اخلاق در اسناد جامعه اطلاعاتی

چکیده:

فناوری اطلاعات از جمله فناوری های روبه گسترش است که امروزه تمام عرصه های اجتماعی، فرهنگی ، علمی ، اقتصادی وسیاسی جامعه را تحت تأثیر خود قرار داده است . اینترنت به عنوان تأثیر گذارترین بخش فناوری اطلاعات در حال ایجاد عمیق ترین آثار درجامعه جهانی است. با توسعه ارتباطات اجتماعی و توسعه ارتباطات بین جوامع . تبادل بین فرهنگ ها نیزتوسعه می یابد که پیامدهای مؤثر وجدی به دنبال دارد. باورها ، ارزش ، معیارهای اخلاقی، اعتقادات و ایدئولوژی های جوامع گوناگون در ارتباط نزدیک تری با یکدیگر قرار می گیرند. وتأثیر و تأثر جدی بریکدیگر می گذارند. لذا مباحث اخلاقی نیز در سطح بین المللی بصورت جدی تری مورد توجه قرارگرفته اند. سران کشورها در نشست سران جامعه اطلاعاتی " که در سال 2003 در ژنو برگزار گردیددر اعلامیه اصول خود به این مطلب پرداخته اند.اعلامیه مزبور سعی می کندمعیارهای سیستم اخلاقی مورد نیاز جامعه اطلاعاتی را ارائه نماید. دراین نوشته تلاش می شود به بعضی ازجوانب بحث اخلاق درجا معه اطلاعاتی از دید اصول و دیدگاه های جوامع مختلف راجع به آن پرداخته شود. ورابطه آن باپدیده جهانی سازی چالش هایی که درپیش روی جامعه مااست مورد بررسی قرار گیرد.

مقدمه :

باتوسعه تکنولوژی ارتباطات و مخابرات از یک سو، وتوسعه تکنولوژی کامپیوترو نرم افزار از سوی دیگر وتحولات شگرفی که در تکنولوژی میکرو الکترونیک پدید، ارتباطات و ارطلاعات ?((ICT ظهور کرد که موجب پیدایش سریعترین و بی سابق ترین تحولات درعرصه زندگی اجتماعی انسان گردیده است. با ظهور این فناوری ، " عصر اطلاعات "و " جامعه اطلاعاتی" ( اگراین نامگذاری صحیح باشد) در حال شکل گیری است که خود تأثیرگذاری بنیادی را درجوامع در پی دارد. به عبارت دیگرفناوری اطلاعات و به تبع آن اینترنت هم یک " فناوری توانمند سازی" است و هم یک " فناوری ساختار ساز" اجتماع . ابعاد اخلاقی جامعه اطلاعاتی به صورت گسترده ای بافسلفه ، ایدئولوژی ، جامعه شناسی ، باورهای دینی، سیاست، علوم وفناوری پیوند دارد.

از سوی دیگر فناوری اطلاعات و اینترنت تا حد بالایی موتور محرکه جهانی سازی ( یاجهانی شدن) و اینترنت در حال تبدیل شدن به اصلی ترین بزرگراه ارتباطی جوامع است. زمینه بسیاری از موارد اجتماعی از جمله اخلاق در حال جابجایی از زمینه های ملی به بین المللی است .

آی می توان معیارها وباورهای اخلاقی یک جامعه اطلاعاتی جهانی برای تمام جوامع بکارگرفت؟آیاامکان ایجاد یک " سیستم اخلاقیات مشترک" وجود دارد؟

مباحث اخلاقی متنوع که درجامعه اطلاعاتی جهانی ودرمحیط اینترنت مطرح می شوند مباحث متعددی هستند از قبیل اخلاق در ارائه اخبار و شایعات ، سایتهای توسعه تنفر سایتهای غیر اخلاقی ، حقوقی مالکیت معنوی ، امنیت فردی، محرمانگی اطلاعات اخلاق درکسب و کار وامثالهم. تمام این موارد ، مباحثی هستند که" حساس از نظر ارزشی " به شمار می روند. ولکن " معیارهای ارزشی" در جوامع مختلف متفاوت است . در جهانی که تعاملات گوناگون جوامع با یکدیگر روز به روز بیشتر می شود و تعاملات فرهنگی جوامع به بیشتر وجه انجام می شود ، با چالش های فرهنگی و اخلاقی در پیش رو چگونه برخوردی باید داشت؟

نشست سران جامعه اطلاعاتی World Summit On Information Society ( WSIS)

با توسعه فناوری اطلاعات سطوح اجتماعی جوامع مختلف ، و گستر ش اینترنت بعنوان بزرگراه ارتباطات بین المللی ، اتحادیه جهانی مخابرات در کنفرانس چهار سالانه خود در 1998 مینییاپولیس از دبیر کل سازمان متحد درخواست کرد به منظور ساماندهی مسائل مربوط به جامعه اطلاعاتی و تدوین دیدگاه مشترک درباره آن نشستی از سران کشورها تحت عنوان " نشست سران جامعه اطلاعاتی " برگزار نماید . مجمع عمومی سازمان ملل با تصویب این در خواست طی قطعنامه ای ، برگزاری نشست مزبور را در دو مرحله تصویب نمود که مرحله اول آن در دسامبر 2003 در ژنو و مرحله دوم آن در نوامبر 2005 در تونس برگزار شود.

شرکت کنند گان در اجلاس مزبور عبارتند ار :

1- دولتها.

2- بخش خصوصی و شرکتهای تجاری.

3- جامعه مدنی .

4- سازمانهای بین المللی.

اجلاس دسامبر 2003 ژنو با حضور سران بیش از80 کشور جهان وفعالان جامعه مدنی وبخش خصوصی و سازمانهای مهم بین المللی از جمله ICANN،ITO و یونسکو برگزار گردید.

مباحث مهمی در این اجلاس مطرح شده است ، که در روابط آینده کشورها و جوامع با یکدیگر بسیار تأثیر گزار است و شیسته است در سطح ملی مورد بررسی همه جانبه قرار گیرد. اجلاس ماه دسامبر 2003 سران جامعه اطلاعاتی با ارادئه دو سند به کار خود پایان داد .

1- اعلامیه اصول.

2- برنامه عمل .

اعلامیه اصول WSIS با شمار " ایجاد جامعه اطلاعاتی ، چالش جهانی در هزاره جدید " به موارد زیر می پردازد :

1- دیدگاه مشترک سران راجع به جامعه اطلاعاتی .

2- اسول اساسی در جامعه اطلاعاتی .

3- به سمت جامعه اطلاعاتی برای همه برمبنای دانش مشترک.

در هر یک از موارد فوق اعلامیه به موارد جزیی تری می پردازد مهمترین موضوعاتی که به بحث ما مربوطند عبارتند از : * اعلامیه اصول در بند اول خود می دارد جامعه اطلاعاتی جامعه ای " مردم – محور ، فراگیر و توسعه گرا خواهد بود و در آن " هرکس می تواند اطلاعات و دانش تولید کند ویا به آنها دسترسی داشته باشد و از آنها استفاده کند و آنها را به اشتراک همگان بگذارد" تااز این طریق " اشخاص و جوامع توانمند شوند."

*در بند 4 اعلامیه،" حق آزادی بیان و آزادی عقیده ، حق جستجو ، دریافت و بهره مند شدن از اطلاعات از طریق هر سانه ای بدون توجه به مرزها مورد تأیید قرار گرفته است."

* دربند 17 اعلامیه ذکر شده است که " ساخت یک جامعه اطلاعاتی فراگیر نیاز به شکل جدید همبستگی ، مشارکت و همکاری بین دولت ها و سایر اعضای ذینفع جامعه از جمله بخش خصوصی ، جامعه مدنی ، و سازمان بین المللی دارد."

موارد مزبور بعضا" برپایه منشور سازمان ملل و نیز برپایه اعللامیه جهانی حقوق بشر تدوین یافته، لکن چند عامل جدید نیز با صراحت و یا تلویحا" ذکر شده اند که می توان به بعضی از آنها اشاره کرد:

- حق آزادی بیان وعقیده ، دریافت و جستجوی اطلاعات از هر طریق هر رسانه بدون توجه به مرزها .

- حضور بخش خصوصی، جامعه مدنی و سازمانهای بین المللی در تصمیم گیریهای جهانی با توجه به روند رو به شتاب " جهانی سازی "

و توسعه فرآیند " خصوصی سازی " و توسعه معنادار سازمانهای " جامعه مدنی" ونقش روزافزون سازمانهای بین المللی ، ادبیات حاکم بر اعلامیه اصول معنای خاص خود را پیدا می کند و گفتمان حاکم بر آن روشن تر می نماید. در واقع این ها عوامل اصلی" جهانشمول سازی " که در بخش دیگر این نوشته به آن خواهیم پرداخت.

در بخش دوم اعلامیه اصول " یعنی بخش اصول اساسی " جامعه اطلاعاتی نیز مواردی است که به بحث ما مربوط می شود از جمله :

- در بند 20 اعلامیه به اهمیت نقش دولت ، و نیز بخش خصوصی جامعه مدنی ، سازمان ملل و دیگر سازمان های بین المللی و مسئولیت آنها در توسعه جامعه اطلاعاتی و فرآیند تصمیم گیری در این جامعه و لزوم تلاش مشترک آنها در جامعه اطلاعاتی تصریح می کند.

- دسترسی به اطلاعات و دانش برای همگان در بند های 28,27,26,25,24 مورد تاکید اعلامیه قرار گرفته است .

- از مهمترین مواردی که دغدغه کشورهای در حال توسعه است و در اعلامیه درچندین بند به آن ارشاره شده ، مسئله مدیریت اینترنت * * است در بند 48 اعلامیه اصول تأکید شده است که مدیریت اینترنت از مباحث اصلی جامعه اطلاعاتی است که در آن با دولتها ، بخش خصوصی ، جامعه مدنی، و سازمانهای بین المللی در گیر شوند وعلاوه بر توزیع یکسان منابع اینترنتی ،" چند زبانی " *** نیز باید در نظر گرفته شود.

ابعاد اخلاقی جامعه اطلاعاتی در اعلامیه اصول:

بندهای 59,58,57,56 از بخش اصول اساسی اعلامیه اصول به ابعاد اخلاقی جامعه اطلاعاتی می پردازد که با توجه به اهمیت آن عینا" در این جا درج می شود.

بند 56 – یک جامعه اطلاعاتی باید به صلح احترام بگذارد و ارزش های بنیادی شامل آزادی ، برابری ، اتحاد ، تاهل ، احترام به سرشت طبیعی و مسئولیتهای مشترک را حمایت و تقویت نمایند .

بند 57 – ما اهمیت اخلاقیات در جامعه اطلاعاتی را برای رشد عدالت و هویت و ارزش نوع بشر تایید می کنیم . بیشترین حفاظت از خانواده و توانا ساختن آن برای ایفا نمودن نقش حیاتی و مهم آن در جامعه باید صورت پذیرد.

بند 58- آزادی استفاده از فناوری اطلاعات و ایجاد محتوی باید ب احترام به حقوق بشر و آزادی های بنیادی دیگران ، شامل حفظ حریم خصوصی افراد ، آزادی اندیشه ، عقیده و مذهب ، مطابق با اسناد بین المللی مربوطه باشد.

بند 59- تمام نقش آفرینان و فعالان جامعه اطلاعاتی باید از طریق فعالیتهای مناسب و اقدامات پیش گیرنده، مطابق با قانون ، از استفاده نادرست از فناوری اطلاعات ، مانند فعالیتهای غیر قانونی مربوط به اعمال نژاد پرستی ، تبعیض نژادی ، بیگانه ترسی و تعصبات مربوط به آن ، نفرت ، خشونت و انواع شکل های سوء استفاده از کودکان وانواع استفاده و بهره برداری از نوع بشر را جلوگیری کنند.

در سند " برنامه عمل " اجلاس WSIS ، در بند 25 برنامه کاری برای پیاده سازی" ابعاد اخلاقی جامعه اطلاعاتی " آمده است :

بند 25- جامعه اطلاعاتی با سند مبتنی بر " ارزش های مشترک جهانی ودرپی ترویج و ارتقاء منافع عمومی و جلوگیری از سوی استفاده از فناوری اطلاعات و مخابرات (ICT) باشد.

در بند های دیگر این قسمت آمده است که باید برای اجرای آنچه در بندهای مربوط در اعلامیه اصول ذکر شده ، قدم های اجرایی برداشته شود .

دغدغه های کشورهای جنوب:

کشور های جنوب دغدغه های خود را به انحاد گوناگون در برابر هجوم کشورهای شمال و پدیده جهانی سازی ابزار داشته اند و تلاش کرده اند در گوشه و کنار سند اعلامیه اصول نگرانی های خود را به نوعی ابزار نمایند. بعضی از این دغدغه ها عبارتند از :

· حفظ حاکمیت ملی

· حفظ هویت ملی

· حفظ تنوع فرهنگی

· حفظ تنوع زبانی

· اخلاق

· دسترسی برابر به اطلاعات

· دسترسی برابر به فناوری

جهانی شدن / جهانی سازی و اینترنت :

جهانی جهانی شدن ، بی شک اصصلاح متداول دهه حاحضراست ، جهان در حال تحول در عرصه اقتصاد ، سیاست و فرهنگ در سطح جهانی است، جهانی شدن پدیده ای صرفا" اقتصادی نیست ، بلکه تمام جنبه های فرهنگی ، اجتماعی وسیاسی بشر امروز را در برمی گیرد. نه تنها کالا ، خدمات و سرمایه در سطح بین الملل به آسانی به گردش در می آید. بلکه افکار ، عقاید وفرهنگ ها نیز بی حد و مرزتر از گذشته مبادله می شود، جهانی شدن پدیده ای است سازمانهای بین المللی عهده دار بسیاری از وظایف سازمانهای ملی در کشور ها خواهند شد ( سازمان تجارتWTO )

برژنیسکی مشاور امنیت ملی کارتر اعلام می کند " که ظهور " دهکده جهانی " امروز در پهنای انقلاب عظیم تکنولوژی ، در شرف تحقق است . با رنگ باختن مرزها ، جوامع به سمت ملحق شدن به نوعی جامعه شبکه ای پیش می روند."

واقعیت این است که جهانی شدن یا جهانی سازی ارتباط تنگاتنگی با فناوری اطلاعات واینترنت دارد و به عبارتی اینترنت موتور جهانی سازی است " جهانی شدن به معنای آزادی مطلق کسب و کار ، برداشته شدن تمامی موانع جریان یافتن سهل و ساده سرمایه و نفوذ آن در تمامی عرصه های وحرکت روان اطلاعات امور مالی وخدماتی و بالاخره تداخل فرهنگی ، آن هم به سوی یکسان شدگی و یک دستی ."

شرکتهای چند ملیتی و فراملیتی مثال بارزپدیده جهانی شدن هستند که فعالیت خود را به سطح جهانی رسانده اند .

جهانی سازی و جامعه مدنی جهانی :

همراه باتحولات مزبور ، جهانی شدن خود را با ایده "جامعه مدنی جهانی " مطرح کرده است. موضوع " جامعه مدنی " ایجاد یک فضای مستقل در رابطه (ویا در تقابل ) با تصمیمات در سطح بین المللی از طریق سازمان ها و گروههای غیر دولتی است. باافزایش چشمگیر مراودات فردی و اقتصادی در سطح جهانی ، ابعاد ارتباطی و اجتماعی جدیدی از نظر اقتصادی ، سیاسی و فردی دارد ایجاد می شود، ولی " آنچه واضح است ، این است که در وضع کنونی جهانی ، اغلب سازمان های غیر دولتی در همه رشته های سیاسی ، اقتصادی، مالی ، اجتماعی وفرهنگی بدون تردید در دست و کنترل کشورها و ملت های غرب به ویژه امریکا واتحادیه اروپا بوده ، چنان که دولت های آنها در صحنه روابط بین الملل صیانت دارند. "

" جهانی شدن در حال حاضر با شیوه والگوی آمریکایی که الگوی مسلط است ، همخوانی دارد و همین نکته است . که نگرانی و ترس برخی از کشور های اروپایی از جمله فرانسه ونیز کشور های آسیایی را از جهانی شدن به معنای کنونی برانگیخته است. از دید ایالات متحده امریکا، با قدرت نظامی و اقتصادی و نیز قدرت ارتباطات و تکنولوژی پیشرفته ای که دارد، کشوری است که توان تسلط بر جهان و تحمیل الگوی خود بر سایر کشورهای جهان را دارد و از آن جهت که کشور آمریکا پایگاه نظام سرمایه داری جهانی است ، بنابراین جهانی شدن ، در مفهوم عام ان همان سرمایه داری و در مفهوم خاص آن ، آمریکا شدن جهان است .

جهانی سازی و پست مدرنیسم :

از سوی دیگر بعضی نظریات حاکی از آن است که جهانی سازی از فرآیند بازاندیشی مجدد در سیاست و نظریات اجتماعی است و در واقع بخش از فرآیند تحول ا زمدرنیسم به دوران پست مدرن است . بیاد آوریم که "مباحث مربوط به پست مدرنیسم از دهه 1970 بکار برده شده و امروزدر قالب یک مکتب یک مکتب و مرام جلوه گر شده و نماینده روح حاکم بر تفکر امروز غرب در ساخت های گوناگون است.

نسبی گرایی پست مدرنیسم است . نفی کلیت وجامعیت هر گونه فکر ، عقیده و اندیشه، بی اعتباری ایدئولوژی، عدم وجود معیار و استاندارد معینی در مورد باورها از خصوصیات پست مدرنیسم است.

ما و اخلاق در جامعه اطلاعاتی :

آیا اینترنت و فناوری اطلاعات از طریق جهانی سازی، اخلاق مورد نظر سرمایه سالاران را باپشتوانه فلسفی نظریات پست مدرن ، برجهان حاکم خواهد کرد؟

این چالشی است که پیش روی ما است .


<   <<   6   7   8   9   10   >>   >

مطالب قبلی